Λαμία (ή Ζητούνι) πόλη της Στερεάς Ελλάδας και πρωτεύουσα του Νομού Φθιώτιδας. Η Λαμία βρίσκεται στις νότιες παρυφές του όρους 'Οθρυς, στο Νομό Φθιώτιδας της Στερεάς Ελλάδας.

Ιστορία

Ιδρυτής της πόλης κατά την αρχαιότητα θεωρείται ο Λάμιος γιος του Ηρακλή ή σύμφωνα με άλλη παράδοση η Λάμια βασίλισσα της Τραχίνας. Σε πρώτη φάση κατοικήθηκε από τους Φθιώτες Αχαιούς και στη συνέχεια από τους Μαλιέους και το 344 π.χ. Καταλήφθηκε από τους Μακεδόνες. Το 323π.χ. Έγινε ο Λαμιακός πόλεμος. Ο Δημήτριος ο πολιορκητής το 302π.χ.  ελευθέρωσε την πόλη  έως το 190 π.χ. Που την κατέλαβαν οι Ρωμαίοι. Το 189 π.χ. Συνδέθηκε με τους Θεσσαλούς και γνώρισε μερική ανεξαρτησία. Το 27 π.χ. Ενώθηκε με τη Θεσσαλία και αποτέλεσε τμήμα της Φθιώτιδας. Οι γοτθικές επιδρομές του Αθαναρίχου (376-380) έκαναν πολλές ζημιές στην πόλη. Την εποχή του Ιουστινιανού η Λαμία περιτειχίστηκε από την αρχή και έγινε έδρα επισκόπου. Η μετονομασία της σε Ζητούνι έγινε τον 8ο αιώνα και συναντιέται στα πρακτικά της 8ης (ψευδοογδόης) Οικουμενικής Συνόδου την εποχή του Βασιλείου του Α'.Το 14ο αιώνα καταλήφθηκε από Καταλανούς και προσαρτήθηκε στο δουκάτο της Αθήνας και η κυριαρχία τους έληξε το 1393 με την κάθοδο του αρνησίθρησκου στρατηγού Εβρενού μπέη του σουλτάνου Βαγιαζίτ. Αυτός κατέλαβε την περιοχή των δουκάτων με τα τούρκικα στρατεύματα την τουρκική κυριαρχία πάνω στην πόλη, σταμάτησε η ήττα του Βαγιαζίτ στην Άγκυρα απ'τον Ταμερλάνο. Ο δεσπότης του Μυστρά Πορφυρογέννητος Θεόδωρος, βρήκε την ευκαιρία και κατέλαβε την κομητεία των Σαλώνων και τη βαρονία του Ζητουνιού. Το 1406 με τη συμφωνία ειρήνης μεταξύ σουλτάνου Σουλε'ι'μάν και αυτοκράτορα Μανουήλ το Ζητούνι δόθηκε στον αυτοκράτορα κάτω από την επικυριαρχία όμως του σουλτάνου. Το 1414 ο σουλτάνος Μωάμεθ Α' κατέβηκε στη Στερεά κατέστρεψε τη Βοδωνίτα και κατέλαβε το Ζητούνι μαζί με όλες τις Προσωρινές βυζαντινές περιοχές. Η πόλη πέρασε διαδοχικά κάτω από την κυριαρχία των Βενετών και Βυζαντινών για να καταλήξει οριστικά το 1446 κατά την επιδρομή του Μουράτ Β' κάτω από την  κυριαρχία των Τούρκων. Το όνομα Ζητούνι διατήρησε από την αρχή της Τουρκοκρατίας εώς την απελευθέρωσή της. Σε όλη την διάρκεια της Τουρκοκρατίας η πόλη αποτέλεσε στρατιωτική βάση αλλά και βάση εξορμήσεων τουρκικών στρατευμάτων κατά τις πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον των Βενετών και αργότερα των επαναστατημένων Ελλήνων. Μέχρι το 1821 καμιά επαναστατική κίνηση δεν έγινε στην πόλη εξαιτίας της μόνιμης φρουράς του τούρκικου στρατού και πληθυσμού. Στις 8 Απριλίου του 1821 ο Δυοβουνιώτης ως οπλαρχηγός Ζητουνιού Βοδωνίτσας και Τουρκοχωριών με σώμα κυρίως Ζηρουνίτικο κήρυξε την επανάσταση στη Φθιώτιδα με την πολιορκία του φρουρίου της Βοδωνίτσας.

Ο Ομέρ Βρυώνης πήρε διαταγή από τον αρχιστράτηγο Χουρσίτ να κάνει μεγάλη συγκέντρωση τουρκικών στρατευμάτων στο Ζητούνι. Από τότε και σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης το Ζητούνι αποτέλεσε το κέντρο των πιο πολυάριθμων τουρκικών στρατευμάτων. Σ'αυτο μαρτύρισε ο Αθανάσιος Διάκος. Τον Απρίλη του 1822 μετά από απόφαση του συμβουλίου του Δ.Υψηλάντη τα σώματα του Ανδρούτσου Νικηταρά και Δυοβουνιώτη φάνηκαν στην Αγία Μαρίνα. Η αποστολή είχε σκοπό την πολιορκία του Ζητουνιού τη στιγμή που τα σώματα των Κοντογιάννη Καλτσά και Κραβάρων θα πολιορκούσαν το Παντρατζίδικο ενώ το σώμα του Πανουργιά τους Κομποτάδες. Η επιχείρηση απέτυχε εξαιτίας της διαμάχης του Ανδρούτσου με τον Άρειο Πάγο των Σαλώνων. Το 1832 το Ζητούνι με το πρωτόκολλο του Λονδίνου εκκενώθηκε από τους Τούρκους πέρασε στα σύνορα του νέου ελληνικού κράτους και μετονομάστηκε και πάλι σε Λαμία. Τελικά μετά την απελευθέρωση η Λαμία αποτέλεσε πρωτεύουσα του νομού Φθιώτιδας.

Πηγή: υδρόγειος εγκυκλοπαίδεια